Przyroda

PARK MUŻAKOWSKI położony jest nad Nysą Łużycką, po obu stronach polsko-niemieckiej granicy. Zachodnia część parku z ośrodkiem rezydencjonalnym leży po stronie niemieckiej na terenie miasta Bad Muskau. Wschodnia część leży po stronie polskiej na terenie miasta Łęknica. Powierzchnia całego założenia wynosi 728 ha, części zachodniej - 206 ha, części wschodniej - 522 ha. Park leży na zróżnicowanym wyskościowo terenie moreny czołowej zwanej Łukiem Mużakowa. Jest to klasyczny park krajobrazowy, jedno z czołowych dzieł europejskiej sztuki ogrodowej XIX w. Inicjatorem budowy parku, jak i jego twórcą był książe Hermann von Pückler-Muskau, właściciel dóbr Muskau, literat, a zarazem propagator i teoretyk ogrodnictwa krajobrazowego.

Park powstał przy oddziedziczonej przez Pücklera rezydencji, której historia sięga XIV wieku. Symbolicznym początkiem jest rok 1815, kiedy to Pückler ogłosił list powiadamiający mieszkańców miasta o zamiarze założenia parku.

Autorem idei i twórcą układu kompozycyjnego parku był sam Pückler, jednak w tworzeniu tego dzieła wzięli udział jako doradcy również wybitni planiści i architekci: C.F.Schinkel, P.J.Lenné, J.A.Repton. Stałym współpracownikiem i kierownikiem prac parkowych był Jacob Heinrich Rehder.

 

Stworzona przez księcia rozległa kompozycja charakteryzuje się mistrzowskim wykorzystaniem naturalnych walorów terenu, obejmuje ona nie tylko rezydencjonalny park ale także tereny miasta oraz pobliskich łąk, pól i lasów.

 

W 1834 roku Pückler wydał książkę „Andeutungen über Landschaftsgärtnerei” („Szkice o ogrodnictwie krajobrazowym”), w której przedstawił swoje poglądy na sztukę ogrodową i zawarł zasady kształtowania parku krajobrazowego.

 

Prace przy zakładaniu parku Pückler kontynuował do 1845 roku, kiedy to z powodów finansowych zmuszony był sprzedać Muskau. W 1846 roku dobra Muskau przejął książę Fryderyk Niderlandzki. Dla niego dalsze prace parkowe prowadził Eduard Petzold, wybitny planista, autor kilkudziesięciu założeń krajobrazowych w Niemczech, Polsce oraz Holandii. Petzold dokonał uzupełnień i korekt kompozycji kontynuując idee Pücklera. Zgodnie z pierwotnym zamierzeniem powstał zielony pierścień otaczający miasto. Nowym elementem parku było założone prze niego rozległe arboretum - jedna z największych kolekcji roślin drzewiastych w Europie. W 1883 roku dobra Muskau przeszły na własność rodziny von Arnim i pozostawały w rękach tej rodziny do 1945 roku.

 

Ustanowiona po wojnie polsko-niemiecka granica państwowa na Nysie Łużyckiej podzieliła park na dwie części. Przejście frontu pod koniec II wojny światowej spowodowało w parku znaczne zniszczenia. Mimo tego park zachował swoją podstawową wartość - czytelną wielkoprzestrzenną kompozycję.

 

Obecnie w obu częściach parku prowadzone są prace konserwatorskie, których celem jest odtworzenie układu kompozycyjnego. Jedną z podstawowych zasad rewaloryzacji jest przywrócenie integralności przestrzennej obu części parku. Rewaloryzacja polskiej części parku prowadzona jest przez Ośrodek Ochrony Zabytkowego Krajobrazu w Warszawie, a części niemieckiej przez Fundację Ksiecia Pücklera - Park Bad Muskau.

 

W 1999 roku przyznano Ośrodkowi i Fundacji za Ochronę krajobrazu historycznego parku honorową nagrodę UNESCO im. Meliny Mercouri, a w roku 2002 nagrodę Europejskiej Fundacji Kultury „Pro Europa”.